Akupunktur Nedir, Vücuttaki Noktaları Nelerdir, Neye İyi Gelir?

Akupunktur, geleneksel uzak doğu tıbbında rahatsızlığı olan kişiyi iyileştirmeye ve dengeye getirmeye yönelik kadim bir tedavi metodudur.  Vücuttaki enerji akışını uyarmak ve/veya baskılamak için ama ne olursa olsun akışı dengeye getirmek için kullanılır. Bu noktalar, akupunktura özgü vücut içerisinde yer alan özel dolaşım ağları olan ‘’meridyenler’’ üzerinde bulunur. Akupunktur tedavisi, bu noktalara oldukça ince olan iğneler yerleştirerek, enerji dengesini sağlamayı ve çeşitli sağlık sorunlarını iyileştirmeyi amaçlar. Her bir nokta, belirli organlar ve sistemlerle ilişkilidir. Bu noktaların ehil bir elde doğru şekilde doğru zamanda kullanılması sonucun verimliliğini olumlu etkiler.

Dahiliye ve fonksiyonel tıp uzmanı Abdullah Cerit; bu rehberde akupunktur uygulamasına dair güncel bilgilerini paylaştı.

Akupunktur’un Kökeni ve Kısa Tarihi

Akupunktur, Geleneksel Çin Tıbbının (TCM) önemli bir parçasıdır ve 2000 yılı aşkın bir geçmişe sahiptir. Etkinliği ve güvenli uygulaması nedeniyle akupunktur, batı ve doğuda başta ağrı bozuklukları dahil birçok rahatsızlığın tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca, akupunkturun yaygınlaşmasıyla birlikte, Japon Meridyen Terapisi, Fransız Enerjik Akupunkturu, Kore Akupunkturu ve 5 Element Akupunkturu gibi diğer geleneksel tıbbi sistemler de ortaya çıkmıştır. Bu terapiler başlangıçta TCM’den etkilenmiş ancak kendine özgü özellikleriyle kendi koşullarına ve kültürüne uyum sağlayarak benzersiz bir şekilde gelişmiştir.

Klasik akupunktur teorisine göre, iç organların ve durumların bozukluklarının, genellikle akupunktur noktaları olarak adlandırılan, cilt yüzeyinde veya altında bulunan belirli noktalarda yansıdığına inanılmaktadır. Akupunktur noktaları kavramı, akupunkturun temelleri olduğuna inanılan Huangdi’nin Tıp Kanunu (Huangdi Neijing) ve Akupunktur ve Moksibüsyonun Büyük Özeti’nden türetilmiştir.

Akupunktur Enerji Kanalları: Qi ve Meridyenler

Akupunktur meridyenlerinin geleneksel olarak “meridyen qi”nin aktığı “kanalları” temsil ettiği düşünülmektedir. Meridyen ve qi kavramının bilinen bir fizyolojik karşılığı olmamasına rağmen, akupunktur metinlerinde daha genel terim olan “qi”yi tanımlamak için kullanılan terimler iletişim, hareket veya enerji alışverişi gibi dinamik süreçleri çağrıştırmaktadır. Meridyen kanal ağının bozulmasının hastalıkla ilişkili olduğuna inanılır ve akupunktur noktalarına iğne batırılmasının bu sisteme erişmenin ve onu etkilemenin bir yolu olduğu düşünülür.

Akupunktur noktalarını ve meridyenleri gösteren çizelgeler MÖ 300’e kadar uzanır Modern akupunktur çizelgeleri, uzuvları gövdeye ve başa “bağlayan” 12 ana meridyeni gösterir. Ek olarak, birçok başka “ek” meridyen ve ana meridyenlerdeki belirli noktalardan başlayıp iç organlara ulaşan derin “iç dallar” da tanımlanmıştır. Ana meridyenlerin adları (örneğin akciğer, kalp), gerçek akciğer veya kalp organının kendisinden ziyade, her meridyenle özel olarak ilişkili olduğu düşünülen fizyolojik işlevleri temsil eder. Üçlü Isıtıcı adlı bir meridyenin, vücudun farklı bölgeleri arasındaki sıcaklık dengesiyle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Akupunktur noktaları çoğunlukla meridyenler boyunca yer alır, ancak meridyen sisteminin dışında “ekstra” noktaların da var olduğuna inanılmaktadır. 

Geleneksel Çin Tıbbı’nın temel kavramlarının antik Çin doğa felsefesinden türetildiği iyi bilinmektedir. TCM (Geleneksel Çin Tıbbı), doğada bir arada var olan iki karşıt ve tamamlayıcı kuvvet olduğunu varsayar: Yin ve Yang.

Bu iki kuvvet, Qi olarak bilinen “hayati enerji” akışını düzenlemek için etkileşime girer. Bir kişi “sağlıklı” olduğunda, Yin ve Yang dengededir ve Qi akışı düzgün ve düzenlidir. 

Yin ve Yang “dengesiz” olduğunda, Qi’de hastalıklara ve rahatsızlıklara yol açan bozukluklar olur.

Eski Çinliler, Qi’nin meridyenler ve kollateraller adı verilen bir kanal ağından aktığına ve Qi’yi iç organlardan cilt yüzeyine getirdiğine inanıyordu. Bu meridyenler boyunca, dengesizliği düzeltmek, vücudu normal sağlığına kavuşturmak ve kan akışını teşvik etmek için uyarılabilen akupunktur noktaları vardır. 

Bu nedenle, akupunktur noktaları aynı zamanda vücut yüzeyinin “Qi” ve iç organların ve meridyenlerin kanını aşılamak veya yaymak için belirli kısımları, vücut lezyonlarının refleks noktaları ve akupunktur için önemli uyaran noktaları olarak da tanımlanır.

Vücuttaki Akupunktur Noktalarının Tanı ve Tedavideki Rolleri

Akupunktur noktasını belirten Çince karakter aynı zamanda “delik” anlamına gelir, akupunktur noktalarının iğnenin daha derin doku bileşenlerine erişebildiği yerler olduğu izlenimini verir. Modern akupunktur ders kitapları, her akupunktur noktasını bulmak için görsel çizelgelerin yanı sıra yazılı yönergeler içerir. Bu yönergeler anatomik noktalara (kemik çıkıntıları, kaslar veya tendonlar gibi) ve orantılı ölçümlere (örneğin dirsek ve bilek arasındaki mesafenin kesri) atıfta bulunur.

Akupunktur tedavileri sırasında akupunktur uzmanları bu noktaları ve ölçümleri kullanarak her noktanın yaklaşık 5 mm içindeki yerini belirler. Bu aralıktaki kesin nokta yeri, akupunktur uzmanının hafif bir çöküntü veya dokulara hafif basınca ortaya çıkan hasassiyete dayanan palpasyonla elde edilir.

Bu noktaların kullanımı akupunktur alanında çeşitli kadim tedavi akımlarına ve hastanın akupunktur yönünden muayenesi sonrası aldığı tanıya göre değişir. Genelde tanıya yönelik klasik yaklaşımlarda dil ve nabız muayeneleri en sık kullanılanlardır. Tedavide bazen geleneksel Çin Tıbbında yer alan klasik akupunktur noktaları kullanılabildiği gibi, bazen de daha güncel bir yaklaşım olan ‘mikrosistem’ yöntem adı verilen baş, el, ayaklar gibi bölgeler veya kas, kemik gibi dokular tercih edilerek vücudun tamamına etki sağlanabilir.

Klasik Akupunktur ve Mikrosistem Akupunktur Uygulamaları Arasındaki Farklar

Klasik akupunktur yaklaşımı ile mikrosistem akupunktur uygulamalarının tedavi üzerindeki etki yönünden farklılıkları şu şekildedir: Klasik akupunkturda etki yavaş, seans sayıları daha fazla, iyileşme -dengeye gelme hedefine ulaşma yavaş gerçekleşir.

Mikrosistem akupunkturlarda ise etki hızlı, seans sayıları daha az, iyileşme ve dengeye gelme hedefine ulaşma daha hızlı gerçekleşir.